Normale bedrijfsrisico's

Met het gemeentelijke takenpakket is een begroting gemoeid met een uitgavenniveau van in 2019 € 100 miljoen op begrotingsbasis. Dit takenpakket is zeer divers en de mate van beïnvloedbaarheid, c.q. de inhoudelijke en financiële beleidsruimte voor het gemeentebestuur verschilt per onderdeel. Uiteraard zijn aan de uitvoering van dit takenpakket risico’s verbonden, maar in samenhang met de andere genoemde pijlers van duurzaam financieel beleid zijn deze risico’s voor het bestaande takenpakket beheersbaar en goed te managen.

Hieronder een opsomming van de normale risico’s:  

Garantstellingen
De gemeente Aalsmeer staat bij de BNG garant voor hypothecaire leningen van woningbouwverenigingen. In totaal betreft het een bedrag van ruim € 21 miljoen. Het gaat hier om oude regelingen op grond waarvan de gemeente borg staat voor leningen van de woningbouwcorporatie van vóór 1995.
Voor GPA staat de gemeente Aalsmeer garant tot een bedrag van maximaal € 50 miljoen.
Met ingang van 1 juli 2015 is voor FC Aalsmeer een de borgstelling verleend van € 175.000 voor de investering in een kantine, met een looptijd van 10 jaar.

Bouwleges
De inkomsten uit bouwleges worden bepaald door de bouwactiviteiten binnen de gemeente. De vastgoedsector trekt de laatste jaren sterk aan. De geraamde inkomsten voor bouwleges zijn gebaseerd op de meerjarige planning van bouwactiviteiten. De realisatie kan van de planning afwijken zodat de inkomsten in een jaar afwijken van de begrote inkomsten, zowel in positieve als negatieve zin.

Bestemmingsplan- en handhavingsprocedures
De kans is altijd aanwezig dat de gemeente aangesproken wordt in het kader van bestemmingsplan- en handhavingsprocedures en dergelijke, na afsluiting van een grondexploitatie of project. De gemeente krijgt te maken met bezwaren, rechtsprocedures en schade aansprakelijkstelling.

Onderwijswetgeving
De gemeente is op grond van de onderwijswetgeving (art. 92 lid 1b Wpo) gehouden aanvragen met betrekking tot constructiefouten te beoordelen en na goedkeuring te vergoeden. Aanvragen voor vergoeding constructiefouten blijven te allen tijde mogelijk.

Economische ontwikkeling
De gemeentebegroting is afhankelijk van economische ontwikkelingen. Een verandering in economische ontwikkeling heeft via de uitkering uit het gemeentefonds, belastinginkomsten van bedrijven, inkomsten bouwleges, netto-inkomsten of verliezen uit bouwgrondexploitaties en dividendinkomsten een effect op de begroting van Aalsmeer.  

Open einde regelingen
Onder de gemeentelijke taken valt een aantal regelingen met een open einde. Dat betekent dat de gemeente verplicht is om in middelen te voorzien als mensen hier wettelijk recht op hebben, ook al staan hier beperkte inkomsten tegenover. In de begroting wordt jaarlijks een inschatting gemaakt van de benodigde middelen.

Gemeentefonds
Met een omvang van afgerond € 33 miljoen is de uitkering gemeentefonds verreweg het belangrijkste structurele algemene dekkingsmiddel van de gemeente.  De hoogte en ontwikkeling van het uitkering gemeentefonds wordt bepaald via de ontwikkelingen van de Rijksbegroting (samen trap op trap af) en is voor gemeenten niet beïnvloedbaar. Daarnaast is in de bestaande meerjarenramingen van het Rijk een oplopende “opschalingskorting” tot en met 2025 opgenomen. Dit is een efficiency korting die op voorhand het gemeentefonds kort door voordelen die gemeenten door schaalvergroting zouden kunnen verkrijgen. Naast de omvang van het gemeentefonds is ook de verdeling van belang. Periodiek worden delen van het Gemeentefonds herijkt. Daarnaast loopt er op dit moment een studie naar een fundamentele herziening van de huidige systematiek van de financiële verhoudingen. Daarbij komen tal van zaken aan de orde, waarvan de impact ongewis is.

Dividenden

Er worden diverse dividend uitkeringen ontvangen. Het merendeel is afkomstig van Eneco en Stedin. In de paragraaf Verbonden Partijen zijn de ontwikkelingen opgenomen die van invloed zijn op de ontwikkeling van de dividenduitkering van Eneco.

Vennootschapsbelasting gemeenten
Op basis van de verrichte analyse is het standpunt ingenomen dat geen sprake is van vennootschapsbelastingplichtige activiteiten over het boekjaar 2016. Om de risico’s te beheren is afstemming gezocht met de belastingdienst over het cluster “grondbedrijf” inclusief de grondbeheercomplex Greenpark Aalsmeer. Actualisering van reeds bestaande en nieuwe bouwgrondexploitaties  met een hoger opbrengstpotentieel hebben een directe invloed op een eventuele VPB last.

Definitieve berekeningen van verschuldigde VPB bedragen voor  2017 en verdere jaren zijn in te schatten na afstemming met de belastingdienst.
De landelijke discussie over reclame-inkomsten en de ontvangsten van afvalstromen loopt nog steeds, wij nemen echter het standpunt in dat hier geen sprake is van een vennootschapsbelastingplichtige activiteit.

Aanbesteding hulpmiddelen Maatwerkvoorzieningen (Wmo)
Vanaf april 2019 gaan nieuwe contracten in voor hulpmiddelen (rolstoelen, scootmobielen, tilliften enz.). Het aanbestedingstraject hiervoor is in gang gezet en de gunning is gepland in de 2e helft van 2018. Bij de vorige aanbesteding zijn aanbieders in financiële problemen gekomen door lage inschrijvingen om marktaandeel te verkrijgen. Het is te verwachten dat aanbieders hierop anticiperen en met een hogere prijsstelling komen.

Uitbreiding taken RMC/Leerplicht
In 2018 zijn de taken van het RMC uitgebreid met de volgende doelgroepen en taken:
-Jongeren in een kwetsbare positie (uit het Praktijkonderwijs, speciaal Onderwijs en MBO2).
-Begeleiden van oud VSV-ers (jongeren die al eerder uitgevallen zijn, nog een keer benaderen).
-Nieuwe VSV-effectrapportage.
Tegelijkertijd is voor Aalsmeer en Amstelveen de Sluitende aanpak jongeren vastgesteld, waar de RMC samen met andere partners (m.n. het Werkplein) deel van uitmaakt. De Sluitende aanpak heeft als doel: geen enkele jongere thuis op de bank.
Voor de leerplicht is er administratieve ondersteuning voor 24 uur per week beschikbaar gesteld voor 2018 en 2019. Dit wordt begin 2019 geëvalueerd.

Landelijke herverdeling van rijksuitkering Onderwijs Achterstanden Beleid
Voorschoolse educatie (VE) is een wettelijke taak van de gemeente binnen het Gemeentelijk Onderwijs Achterstanden Beleid (GOAB). De huidige rijksuitkering GOAB 2018 bedraagt € 180.000. In 2019 wijzigen de Rijksmiddelen GOAB. Medio 2018 worden de nieuwe budgetten bekend. De scenario’s van herverdeling variëren waarbij de uitkering voor Aalsmeer kan liggen tussen van € 64.000 en € 481.000. De herverdeling wordt gefaseerd ingevoerd in de periode 2019-2021. Bij een afname van het budget tot € 64.000 en handhaving van het huidige aantal kindplaatsen VE leidt dit tot een begrotingstekort van maximaal € 116.000 in 2019.
De afgelopen periode zijn op ambtelijk niveau en door de wethouders Onderwijs gesprekken gevoerd met het VNG en het ministerie van Onderwijs over de negatieve gevolgen voor het beleid in geval van een korting van de middelen GOAB.
In het nieuwe budget GOAB  is ook een nieuwe taak opgenomen: uitbreiding van Voorschoolse educatie van 10 naar 16 uur VE in 2020. Uitbreiding van het aantal uren VE vraagt voorbereidingen in 2019 t.a.v. huisvesting, bedrijfsvoering en scholing van personeel in de VE-kinderopvang. Het Rijk vraagt de gemeenten hierin te investeren vanuit de middelen GOAB 2019.

Peuterarrangementen
In het kader van bestuurlijke afspraken tussen het Rijk en de VNG ontvangt de gemeente een decentrale uitkering ‘voorschoolse voorzieningen’. Deze decentralisatie uitkering (DU) is bestemd voor het vergroten van de deelname van peuters (2,5 – 4 jaar) aan een voorschoolse voorziening wanneer de ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag. In 2018 is het aanbod voor deze doelgroep – de Peuterarrangementen- in Aalsmeer uitgebreid. Vanwege nieuwe landelijke cijfers over het non-bereik van peuters is er een risico is dat voorgenomen toename van het landelijk budget 2019-2021 wordt gekort of bevroren op het peil 2018. De beoogde uitbreiding 2019 is in 2018 in Aalsmeer al versneld ingevoerd met het aangaan van verplichtingen.

Humanitas thuisadministratie
Medio 2017 is een subsidie van € 20.000 toegekend aan Humanitas Thuisadministratie voor het aanstellen van een betaalde coördinator voor de periode januari 2018-juli 2019. In de loop van 2019 vindt een evaluatie plaats.

Leges reisdocumenten en rijbewijzen
Vanaf 2019 loopt het aantal te verstrekken reisdocumenten drastisch terug. Dit wordt veroorzaakt doordat de maximale geldigheidsduur van reisdocumenten per 2014 van 5 naar 10 jaar is gegaan. Vanaf 2024 wordt weer een toename van het aantal verstrekkingen verwacht.
Voor rijbewijzen valt voor 2019 een lichte toename van het aantal te verstrekken documenten te zien.

Overige ontwikkelingen burgerzaken
Het juist vaststellen van de identiteit is een belangrijke taak die vanuit de centrale overheid aan Burgerzaken is toebedeeld en waar steeds meer de nadruk op komt te liggen. Een andere wettelijke taak is het voorkomen en opsporen van adresfraude. Door op deze taken sterk in te zetten wordt (identiteit) fraude en verstrekking van een foutieve digitale identiteit zoveel mogelijk voorkomen en/of bestreden.
Door invoering van de Registratie Eerste Verblijf Adres (REVA)  en door de economische groei in de MRA regio is sprake van een sterke toename van het aantal (her)vestigingen vanuit het buitenland. Dit heeft tot gevolg dat ook het aantal identiteitsvaststellingen en adresonderzoeken in front- en backoffice stijgt. Het verstrekken van producten zoals reisdocumenten,  uittreksels, Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) en op termijn ook van rijbewijzen neemt drastisch af. Door deze ontwikkelingen verandert vanaf 2019 de corebusiness van Burgerzaken. De dienstverlening vanuit de klassieke frontoffice en de daarbij horende dekking door leges gaat sterk teruglopen. De backoffice daarentegen krijgt naar verwachting een forse extra workload krijgen. De ontwikkelingen op dit terrein en de te nemen -organisatorische- stappen worden nauwlettend gevolgd.

Prestatiegericht financieren Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG)
Sinds 2013 is de gemeente verplicht een aantal uitvoeringstaken op het gebied van de wet Milieubeheer uit te laten voeren door de Omgevingsdienst. De Omgevingsdienst (Omgevingsdienst Noordzeekanaal gebied) is een Gemeenschappelijke Regeling. Jaarlijks wordt een dienstverleningsovereenkomst (DVO) met de ODNZKG afgesloten. De ODNZKG bereidt een nieuwe wijze van financiering van haar taken voor (prestatiegericht financieren). De jaren 2017 en 2018 worden daarbij gebruikt om de nieuwe financieringsystematiek te valideren.

Kapitaallasten Fort Kudelstaart
Op 25 juni 2015 heeft de raad ingestemd met de aankoop en restauratie van het Fort Kudelstaart, totaal een bedrag van € 910.000, waar de provincie Noord-Holland een bedrag van € 255.000 aan bijdraagt.
Het college hanteert als uitgangspunt dat er een structureel dekkende exploitatie moet zijn. Voor de opstartfase kan dit niet volledig haalbaar zijn, omdat de kosten voor de baat uit kunnen gaan.

BTW
Het recht op vooraftrek van BTW die aan gemeente in rekening is gebracht over de kosten die toerekenbaar zijn aan het ter beschikking stellen van sportaccommodaties vervalt ingaande 2019. De rijksoverheid zal gemeenten voor dit nadeel compenseren via de nieuwe specifieke-uitkering Sport. Gemeenten zullen om in aanmerking te kunnen komen vóór 1 december 2018 een aanvraag moeten indienen waarbij zij alle BTW belaste kosten in kaart brengen. De kosten die voor compensatie in aanmerking komen betreffen uitsluitend kosten die vanaf 1 januari 2019 gemaakt zijn. Of dit voldoende is en voor welke projecten Aalsmeer een beroep moet gaan doen op deze compensatie is nog onduidelijk.

In de gevallen dat de gemeente gebouwen en accommodaties BTW belast verhuurt is BTW op verbouwingskosten terug te vorderen. Voorwaarde hierbij is dat de verhuur gedurende een periode van 10 jaar voor 90% belast plaatsvindt. Indien deze BTW belaste verhuur in de werkelijkheid minder mogelijk blijkt, bestaat er een risico dat eerder teruggevorderde BTW moet worden terugbetaald.

Op dit moment doet de belastingdienst navraag bij de ESA over hun BTW positie in relatie tot de gemeente. De uitkomsten hiervan zijn nog niet bekend. Mocht de uitkomst zodanig zijn dat correctie moet plaatsvinden dan kan dit financiële effecten hebben.

Wet meldplicht datalekken
Per 1 januari 2016 is de meldplicht datalekken in werking getreden. De meldplicht datalekken vormt een nieuw onderdeel in de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp). Bedrijven en overheden zijn hierdoor verplicht om een datalek te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en mogelijk bij alle getroffen individuen. Vanaf de inwerkingtreding van de meldplicht datalekken heeft de toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), ook de mogelijkheid om boetes op te leggen tot maximaal € 820.000 per overtreding.
Vanaf 25 mei 2018 treedt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) ofwel de Europese privacy verordening in werking. Vanaf dat moment worden de privacyregels verder aangescherpt en kan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zelfs boetes tot een maximum van € 20 miljoen opleggen in geval van overtreding van de regels met betrekking tot de omgang met persoonsgegevens.

Benodigde risicobuffer normale bedrijfsrisico’s

Er is geen objectieve maatstaf voor het bepalen van de omvang van een incidentele buffer voor de structurele bedrijfsrisico's. Conform de nota Reserve- en Risicobeleid Aalsmeer 2015 wordt rekening gehouden met een risicobuffer van 5% van het uitgaven totaal van de gemeente ter dekking van de structurele bedrijfsrisico’s afdoende, overeenkomend met € 5 miljoen (5% van € 100 miljoen).

Door inzet van deze buffer kan een eventueel structureel optredend risico geleidelijk worden ingepast in de begroting.